Szwecja ze stolicą w Kopenhadze

Przenosząc stare pliki z komputera na dysk, znalazłam pewien artykuł, który musiałam kiedyś napisać na wykład z geografii Europy. Mieliśmy za zadanie opisać wybrany europejski region, który znacząco różni się od reszty kraju. Jako że byłam właśnie po moim Erasmusie w Malmö, było to bardziej niż oczywiste, że będę pisać o Skanii. Ten artykuł powstał kilka lat temu, więc niektóre informacje mogą być już nieaktualne, ale wciąż myślę, że temat sam w sobie jest ciekawy. Więc zdecydowałam się dorzucić kilka zdjęć z południowej Szwecji + Kopenhagi i podzielić się z Wami tym artykułem. Miłej lektury! ;)

Skania - Szwecja ze stolicą w Kopenhadze

Położona na Półwyspie Skandynawskim Szwecja jest państwem zróżnicowanym zarówno geograficznie jak i kulturowo. Najbardziej ogólny podział kraju obejmuje trzy regiony: północny, zajmujący największą powierzchnię, Norrland, centralny Svealand oraz południowy Götaland. Podział administracyjny Szwecji wyodrębnia 25 prowincji (landskap) oraz 21 regionów (län) – najdalej wysuniętym na południe jest Skåne, czyli Skania. Obszar ten z przyczyn zarówno geograficznych jak i historycznych znacząco różni się od reszty kraju. Mając możliwość nie tylko odwiedzania tego regionu jako turystka, ale także mieszkania tam przez okres kilku miesięcy, chciałabym zwrócić uwagę właśnie na ową „odmienność” Skanii.

Stolica? Kopenhaga! 

Rozmawiając z miejscową ludnością, szczególnie z osobami młodymi, często słyszy się stwierdzenie, że lepiej jest szukać pracy w stolicy. Ciekawsze oferty, wyższe zarobki, a dojazd przecież szybki i niedrogi. Jakkolwiek dwa pierwsze argumenty są bardzo przekonywujące, kwestia dojazdu musi zastanawiać – przecież szwedzka stolica, Sztokholm, jest oddalona od Malmö (stolica Skanii) o kilkaset kilometrów. Kilku godzin spędzonych w przemierzającym połowę kraju pociągu nie można uznać za szybki dojazd, tak samo kwota 200 złotych za podróż samolotem - nawet przy szwedzkich zarobkach - raczej nie pozwala na codzienne pokonywanie takiej trasy.  Dla mieszkańców Skanii nie jest to jednak problemem, gdyż mówiąc o stolicy mają na myśli… Kopenhagę. Duńskie miasto łączy z Malmö wybudowany wspólnie przez Duńczyków i Szwedów most nad cieśniną Sund. Otwarcie mostu w 2000 r. spowodowało wiele zmian na terenie Skanii - szukanie pracy i osiedlanie się po drugiej stronie cieśniny stało się jeszcze popularniejsze.

Silne przywiązanie do Danii to nie tylko bliskość geograficzna, ale także aspekt historyczny. Skania była terytorium duńskim aż do podpisanego w 1658 r. traktatu z Roskilde, który przekazywał ten region władcom Szwecji. Trwające od tej pory próby integracji Skanii z resztą kraju do dzisiaj nie zakończyły się pełnym sukcesem. Ciekawym przykładem może być flaga regionalna – łącząca w sobie flagi obu państw. Jest to charakterystyczny dla państw skandynawskich krzyż - koloru żółtego, jednakże na czerwonym tle. W wielu miejscach flaga Skanii pojawia się zamiast flagi Szwecji albo tuż obok niej. Z kolei na obszarach wiejskich zdarza się spotkać tylko kolory duńskie, szczególnie przy gospodarstwach osiadłych w Szwecji Duńczyków. 

Tłumaczenia szwedzko-szwedzkie

Wystarczy znajomość podstaw języka niemieckiego, żeby poradzić sobie z ogólnym zrozumieniem prostych tekstów po szwedzku. Potrzeba dużo więcej, aby zrozumieć język mówiony… szczególnie, jeśli uczyło się go na południu kraju. Kiedy rozpoczyna się naukę szwedzkiego w Skanii, już na pierwszych zajęciach nauczyciel uprzedza: „w Sztokholmie i tak nic pani/pan nie zrozumie”. Pierwszą – i zupełnie naturalną – reakcją jest zdziwienie, w końcu powszechnie wiadomo, iż szwedzki na południu kraju nie różni się aż tak bardzo od języka na pozostałych jego obszarach, jak – chociażby - kataloński od tradycyjnego hiszpańskiego. Problemem jednak nie jest inne słownictwo, ale akcent. Po kilku miesiącach nauki języka w Skanii miałam możliwość wyjazdu do Sztokholmu i spędzenia tam paru dni w towarzystwie rodowitego mieszkańca tego miasta. Już na samym początku musiałam poprosić o powtórzenie najprostszego „God morgon! Hur mår du?” („Dzień dobry! Jak się masz?”), gdyż nie byłam w stanie zrozumieć zdania, które słyszałam niemal codziennie. Na szczęście zarówno w Skanii, jak i w reszcie kraju, nie jest problemem porozumiewanie się po angielsku. Szwedzi rozpoczynają naukę angielskiego bardzo wcześnie i jeśli w którymś z większych miast spotka się osobę nierozumiejącą tego języka, można z dużym prawdopodobieństwem założyć, że jest ona obcokrajowcem.
Kolejnym zaskoczeniem może być też wyjazd do Kopenhagi. Szwedzki i duński należą do tej samej grupy językowej, podobieństwo to jest szczególnie widoczne w języku pisanym.  Jednak ze względu na bliskość geograficzną język używany w Skanii w znacznej mierze bardziej przypomina wymowę duńską niż szwedzką, używaną w Sztokholmie. Co ciekawe, problemy ze zrozumieniem dotyczą nie tylko uczących się języka obcokrajowców. Jak podkreślają sami Szwedzi – często się zdarza, że programy telewizyjne nagrywane w Skanii muszą być transmitowane w reszcie kraju… ze szwedzkimi napisami.

Turystyka

Skania jest jedną z najchętniej odwiedzanych przez turystów części Szwecji. Znów trudno tu nie wspomnieć o bliskości do Kopenhagi, gdyż możliwość odwiedzenia duńskiej stolicy podczas wizyty w Szwecji, stanowi niewątpliwą atrakcję. Podobnie sytuacja wygląda z pięknym miasteczkiem Helsingborg, oddalonym zaledwie 4 km od duńskiego Helsingør, w którym znajduje się zamek będący siedzibą szekspirowskiego Hamleta. Możliwość swobodnego przemieszczania się między dwoma krajami jest jedną z największych zalet tego regionu. Jednak Skania ma do zaoferowania wiele swoich miejsc i zabytków. Jednym z najciekawszych są bez wątpienia, znajdujące się w pobliżu Ystad, kamienie Ales Stenar, nazywane „szwedzkim Stonehenge”. Ułożone w kształt długiej na 67 m łodzi są do dzisiaj zagadką dla archeologów i historyków. Z kolei turystom zainteresowanym nowoczesnością powinno spodobać się Zachodnie Wybrzeże w Malmö z najwyższą budowlą w Szwecji (a zarazem najwyższym budynkiem mieszkalnym w całej Unii Europejskiej) – liczącą 264 m wieżą Turning Torso.
Duńsko-szwedzkie konflikty znacząco odbiły się na historii Skanii, o czym nie sposób nie wspomnieć przyglądając się tamtejszym zabytkom. To właśnie w tym regionie znajduje się najlepiej zachowany w całej Skandynawii średniowieczny zamek – wybudowany przez Duńczyków przeciw Szwedom Glimmingehus jest teraz jedną z większych atrakcji turystycznych Szwecji. Turystów, ale też i studentów, zarówno z kraju jak i z zagranicy, przyciąga położone na północ od Malmö miasteczko Lund. Znane jest ono przede wszystkim z jednego z najlepszych i najstarszych w kraju uniwersytetów, utworzonego krótko po przyłączeniu Skanii do Szwecji – w celu przyspieszenia integracji tego regionu z resztą kraju. Ponadto Lund zachwyca również wspaniałą katedrą – jedyną szwedzką (choć również wybudowaną przez Duńczyków jeszcze na długo przed Traktatem z Roskilde) budowlą sakralną w stylu romańskim.
W każdej informacji turystycznej w Skanii można dostać mapy i foldery reklamujące dane miasto. Jeszcze chętniej Szwedzi dzielą się folderami i broszurami promującymi Skanię jako całość – nie tylko zabytki, ale przede wszystkim wydarzenia kulturalne. Dużo trudniej zdobyć jakiekolwiek informacje o pozostałej części kraju. Taka polityka władz regionu ma swoje odbicie w Sztokholmie – dostępne w szwedzkiej stolicy foldery czasem wspominają o znaczeniu Uniwersytetu w Lundzie czy atrakcjach podczas sierpniowego Crayfish Festival (Kräftskiva) w Malmö, jednak promocja Skanii na północy kraju jest znikoma.

Tożsamość regionalna

Mimo historycznych i kulturowych powiązań z Danią, błędne byłoby myślenie, iż mieszkańcy Skanii preferowaliby przynależność do Danii zamiast Szwecji. Położenie na „peryferiach” kraju sprawia, że region ten charakteryzuje się dużą indywidualnością, a poczucie tożsamości regionalnej u jego mieszkańców jest bardzo silne. Podobne tendencje nasiliły się na tym obszarze po przystąpieniu Szwecji do Unii Europejskiej w 1995 r. Unia otworzyła przed Skanią możliwość przystąpienia do programów promujących zachowanie tożsamości regionalnej, z czego władze regionu skwapliwie skorzystały.
Innym argumentem tłumaczącym występowanie tak silnego poczucia tożsamości regionalnej w Skanii jest niewątpliwie ogromna imigracja. Z uzyskanych pod koniec ubiegłej dekady danych wynika, że co piąty mieszkaniec Szwecji to cudzoziemiec. Ze względu na dogodne położenie geograficzne (połączenia promowe z krajami nadbałtyckimi, łatwy dojazd na kopenhaskie lotnisko) wielu imigrantów decyduje się osiedlić właśnie w Skanii. Na ulicach Malmö można spotkać ludzi różnych narodowości i usłyszeć różne języki, niemało jest tam też Polaków. W samym tylko Malmö funkcjonuje wiele organizacji polonijnych, nietrudno trafić na polskie sklepy, a i język polski można usłyszeć w najmniej oczekiwanym momencie. Powszechne migracje musiały wzbudzić niechęć do obcokrajowców, czego przykładem była prawicowa partia Skånepartiet (Partia Skanii), powstała w 1979 r. (obecnie poza Parlamentem), głosząca anty-imigracyjne hasła. Taka sytuacja tylko wzmocniła poczucie tożsamości regionalnej mieszkańców Skanii, starających się odseparować od osiedlających się na ich terytorium cudzoziemców. Mimo to piękno regionu wciąż przyciąga wiele osób, nie tylko chcących się tam osiedlić, ale przede wszystkim wielu turystów, niezmiennie zachwyconych urokami Skanii.